Apgar skoru, doğumdan hemen sonra yenidoğanın canlılık ve fiziksel durumunu değerlendirmek amacıyla kullanılan beş basamaklı, hızlı bir tıbbi skorlama sistemidir. 1952 yılında Virginia Apgar tarafından geliştirilen bu sistem, bugün hâlâ dünya genelinde doğumhanelerde temel bir değerlendirme aracı olarak kullanılmaktadır.
Apgar Skoru Nedir?
Apgar skoru, her biri 0 ile 2 puan arasında değerlendirilen beş fizyolojik parametreye dayalı bir ölçüm sistemidir. Toplam puan, bu kriterlerin toplamı olarak hesaplanır ve 0 ila 10 arasında değişmektedir. Yüksek puanlar iyi bir durumu gösterirken, düşük skorlar acil müdahale gereksinimini işaret eder.
Beş Apgar Kriteri:
Apgar Skoru Nasıl Uygulanır?
Değerlendirme doğumdan tam olarak 1 dakika, 5 dakika ve gerekirse 10. dakikada yapılıyor. Bu zamanlamalar, yenidoğanın doğum süreci sonrası adaptasyon sürecini değerlendirmek için kritik öneme sahiptir. Önemli olan, doğum saatinin doğru bir şekilde not edilmesi ve zamanlı değerlendirme yapılması.
Prosedür:
- 1. dakika: Yenidoğanın doğumdan sonraki ilk adaptasyon cevabı değerlendirilir.
- 5. dakika: Yenidoğanın adaptasyon sürecinin sürdürülebilirliği gözlemlenir.
- 10. dakika: 5. dakikadaki skor 7’nin altındaysa değerlendirme tekrarlanır.
Dikkat: Eğer yenidoğan resüsitasyon altındaysa, Apgar yanıltıcı olabilir çünkü skorun temel bileşenleri (örneğin kalp hızı, solunum) müdahale ile değiştirilebilir. Bu nedenle, resüsitasyon uygulanan bebeklerde skorun standart şekilde rapor edilmesi tartışmalıdır.
Apgar Skorunun Klinik Yorumlanması
Apgar skoru sadece anlık bir değerlendirme aracıdır. Bu, yenidoğanın gelecekteki sağlığıyla ilgili kesin çıkarımlar yapılmasını sağlamaz, ancak doğum sonrası ilk müdahale açısından kritik ipuçları sunar.
| Apgar Skoru | Anlamı |
|---|---|
| 7–10 | Normal adaptasyon |
| 4–6 | Orta derecede depresyon, izlem gerekir |
| 0–3 | Ciddi depresyon, acil müdahale gerekir |
Uyarı İşaretleri:
- 1. dakikada Apgar < 4 ve 5. dakikada < 6 ise, hipoksi açısından alarm vericidir.
- Bu durumda: Süratle oksijen verilmesi, hava yollarının kateter ile aspire edilmesi, pozitif basınçlı ventilasyon gibi resüsitasyon prosedürleri uygulanmalıdır.
Not: Eğer 5. dakikada Apgar skoru 7’nin altındaysa, Amerikan Neonatal Resüsitasyon Programı (NRP) kılavuzları, değerlendirmenin her 5 dakikada bir olmak üzere 20. dakikaya kadar tekrar edilmesini öneriliyor. Apgar skoru değerlendirmelerinizi pratik bir şekilde yapmak için apgar-skoru-hesaplayici aracını kullanabilirsiniz.
Apgar Skoru ve Resüsitasyon İlişkisi
Yenidoğanda resüsitasyon ihtiyacı varsa, bu durum Apgar skorunun objektifliğini azaltıyor. Çünkü resüsitasyonun kendisi, değerlendirme kriterlerinden birkaçını (solunum, kalp atışı, refleks) doğrudan etkiler. Bu nedenle, Apgar skoru bu vakalarda karar destek aracı olarak tek başına yeterli değildir.
Apgar Skorunun Sınırlılıkları
- Gelecekteki nörogelişimsel durumu öngörmez.
- Gebelik yaşı, doğum ağırlığı, doğum öncesi bakım kalitesi gibi faktörler skorun yorumlanmasında dikkate alınmalıdır.
- Sadece doğumdan sonraki ilk birkaç dakika içindeki fizyolojik yanıtı yansıtır.
Sonuç ve Klinik Öneriler
Apgar skoru, hızlı, kolay ve evrensel olarak anlaşılabilen bir değerlendirme sistemi. Ancak skorun bir sonuç değil, süreç başlangıcı olduğunu unutmamak gerekir. Skor ne kadar düşükse, müdahale o kadar hızlı ve organize şekilde yapılmalıdır.
Sıkça Sorulan Sorular
Apgar skoru nedir ve neden önemlidir?
Apgar, doğumdan hemen sonra yenidoğanın hayati belirtilerinin hızlı bir değerlendirmesidir. Acil müdahale ihtiyacını belirlemede kritik bir rol oynar.
Skor ne zaman ve kaç kez ölçülmelidir?
1 ve 5. dakikada rutin olarak ölçülmektedir. Ancak 5. dakikadaki skor <7 ise, her 5 dakikada bir olmak üzere 20. dakikaya kadar tekrar edilmelidir.
Apgar düşükse ne yapılmalıdır?
Düşük skorlar, özellikle <4 ise resüsitasyon gerektirir. Oksijen verilmesi, hava yollarının temizlenmesi ve ventilasyon uygulanması gerekebilir.
Resüsitasyon sırasında Apgar kullanılabilir mi?
Hayır, çünkü resüsitasyon müdahaleleri skorun objektifliğini bozar. Bu nedenle bu tür durumlarda dikkatli yorumlanmaktadır.
Apgar bebeğin gelecekteki zekâsını etkiler mi?
Hayır. Skor, sadece doğumdan sonraki kısa bir süreyi değerlendirir. Gelecekteki zihinsel veya motor gelişimi doğrudan göstermez.
Skor 10 olduğunda ne anlama gelir?
Bu, yenidoğanın doğum sonrası tüm kriterlerde ideal fizyolojik yanıt verdiği anlamına gelir. Ancak yine de izleme devam etmelidir.
Kaynaklar
Merhaba arkadaşlar,
Ben, tibbiterimler.com’un kurucularından biriyim. Amacımız, tıbbi bilgiyi daha anlaşılır ve basit bir şekilde sunmaktır. İnsanlar genellikle düşündüklerinden daha karmaşık hale getiriyorlar. Aksine, sadece anlayan biri basitleştirebilir.
Keyifli okumalar:)